Aydıncıkın eski yerleşim yeri olarak bilinen Kümbetovadaki gizem günümüzde halen çözülmeyi bekliyor. Anadolunun hiçbir yerinde karşılaşılmayan görkemli ve düzenli höyüklerin bulunduğu, ,geometrik bir yapı içerisinde bulunduğu Kümbetova, Anadolu tarihine ışık tutacak çok önemli bir belge olarak gösteriliyor. Hatti ve Hitit dışında Frig, Pers, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı, Ermeni kalıntılarına rastlanan Kümbetova’nın gizeminin çözülmesi halinde Anadolu’nun şifresi de ortaya çıkacak.
Kümbetova tam anlamıyla bir gizem,bir sır taşıyor içerisinde. Birçok tümülüs,höyüğün bulunduğu ve birçok medeniyetin izlerinin bulunduğu bölgenin Pers Kral yolunun geçtiği iki önemli merkezden biri de olması, gizemini arttırıyor.
GİZEMLİ BÖLGE
Kümbetova gerçekten gizemli bir bölge. Pers Kral Yolu üzerinde, sırtını yemyeşil iki vadiye dayayan Aydıncık’ın hemen önünde uzanan Kümbet Ova’dan birbirine zincirleme bağlı büyük sırtını dayadığı Gezibeli ve Ağıllı vadilerinde de çeşitli höyükler, Tümülüsler bulunuyor. Hattı ve Hitit dönemine ait buluntuların çıktığı höyüklerin görkemli ve düzenli olmaları da dikkat çekiyor. Arkeoloji litaratürüne şimdilik girmememiş olmasına rağmen Pers Kral Yolu, Boğazköy’den sonra Kümbetova’dan geçerek Zile yakınındaki Maşat Höyük’e ulaşıyor. Bu yolun izlerine Kümbetova’nın bazı yerlerinde, Kazankaya Kanyonu’nda rastlanıyor. Eskiden Pers Kral Yolu olarak kullanılan yolun şimdiki adının ‘Uluyol’ olması da bu yolun önemine işaret ediyor.
Kümbetova Anadolu tarihine ışık tutacak çok önemli bir belge olarak gösteriliyor. Zira bölgede daha önceki yıllarda yapılan ve halen de devam ettiği zannedilen kazılarda birçok önemli tarihi kalıntıya rastlanması, bölgeyi daha önemli kılıyor.
Bu bilgiler ışığında önümüzdeki yıllarda bölgede yapılacak olan kazılar ve çalışmalar eğer sonuca ulaşırsa Anadolu’nun gizemi de, eski çağlara ilişkin bilinmeyenlerin de günyüzüne çıkması bekleniyor.